از سال 1989 که بنای این رقابت‌ها از سوی ماتسودایرای فقید، رئیس اسبق ژاپنی کنفدراسیون والیبال آسیا و مربی قرن و نایب‌رئیس افتخاری FIVB گذاشته شد، تا به امروز فقط یک‌دوره از این مسابقات که تحت دوعنوان (جام صلح و کنفدراسیون آسیا) برگزار شده به دلیل شیوع بیماری سارس در شرق آسیا برگزار نشده و در مجموع این بازی‌ها یکی از قدیمی‌ترین رقابت‌های والیبال باشگاهی در دنیا محسوب می‌شود. ایران در حالی از امروز پنجمین میزبانی خود را در این بازی‌ها تجربه می‌کند که در جام صلح دو بار و با احتساب بازی‌های این دوره سه بار هم میزبان مسابقات جام کنفدراسیون آسیا بوده است. این گزارش روایتی تاریخی است از این رقابت‌ها در بیش از دو دهه گذشته و چگونگی شکل‌گیری آن و کنار زدن قدرت‌های سنتی والیبال آسیا از سوی تیم‌های ایرانی در این بازی‌ها که از نظرتان می‌گذرد.
آسیا جزو نخستین قاره‌هایی بود که مردمانش علاقه‌مندی خاصی به بازی والیبال از خود نشان دادند و این ورزش خیلی زودتر از آنچه تصور می‌شد در این منطقه از جهان با اقبال عمومی مواجه شد تا جایی که در سال1951و تنها نزدیک به دو سال پس از برگزاری نخستین دوره مسابقات قهرمانی مردان جهان، در نخستین دوره بازی‌های آسیایی دهلی، این ورزش در زمره رشته‌های رسمی این بازی‌ها گنجانده شد. با وجود برگزاری هر چهارسال یک‌بار بازی‌های آسیایی و شکل‌گیری مسابقات جام ملت‌های آسیا تا سال 1989 به دلیل پراکندگی جغرافیایی و بعد مسافت، هیچ خبری از برگزاری مسابقات باشگاهی در این قاره پهناور نبود تا اینکه با ابتکار ماتسودایرا، مردی که ژاپن و آسیا را برای نخستین‌بار در المپیک 1972مونیخ صاحب مدال طلا و افتخار بزرگی ساخت، رقابت‌های باشگاهی هم به جمع دیگر رقابت‌های این رشته ورزشی پرطرفدار اضافه شد. ژاپنی‌ها و شخص ماتسودایرا درست در شرایطی به فکر راه‌اندازی مسابقات باشگاه‌ها افتادند که والیبال این کشور پس از دو دهه فروغ در سراشیبی سقوط افتاد و این در حالی بود که ژاپنی‌ها از همان ابتدای شکل‌گیری مسابقات والیبال قهرمانی جهان و حضور رسمی این رشته در بازی‌های المپیک 1964 توکیو در زمره مدعیان قهرمانی بودند و در آن دوران در آسیا هیچ تیمی قادر به مقابله با بازیکنان باتکنیک این کشور نبود؛ اگرچه بعدها با ورود کره و چین این معادلات تا حدود زیادی به هم ریخت و شاهد شکل‌گیری و قطب‌بندی جدیدی در والیبال آسیا شدیم که نزدیک به چند دهه قدرت بین این سه کشور تقسیم شد و همه عناوین قهرمانی به‌طور متناوب میان آنها دست‌به‌دست می‌شد.
هیروشیما ؛میزبان ثابت شش دوره اول
برای شروع رقابت‌های باشگاه‌های آسیا، ژاپنی‌ها ضمن پرداخت هزینه سنگین، در میزبانی‌های اولیه سهم عمده‌ای داشتند و شش دوره اول این مسابقات را با برگزاری همه‌ساله در شهر تاریخی هیروشیما برعهده گرفتند. بعد از گذشت شش سال با فراهم شدن زمینه‌های برگزاری دوره‌های آینده در سایر کشورها، میزبانی این رقابت‌ها به دیگر کشورها واگذار شد. ایران نخستین کشوری بود که بعد از ژاپن برای میزبانی این بازی‌ها ابراز علاقه کرد و در سال‌های 1995و 1996 این مسابقات در تهران برگزار شد. والیبال ایران که در آن سال‌ها نخستین قدم‌ها را در راه پیشرفت و توسعه برمی‌داشت با استفاده از این فرصت شرایط حضور دو تیم از ایران را مهیا کرد و بدین شکل پیشرفت والیبال ایران سرعت بیشتری به‌خود گرفت. البته میزبانی دو دوره از مسابقات جام صلح و میزبانی‌های متعدد دیگر ازجمله برگزاری دو دوره از مسابقات جام ملت‌های آسیا و چندین دوره برگزاری مسابقات نوجوانان و جوانان آسیا و حتی مسابقات جهانی نوجوانان و جوانان عمل به توصیه‌های ماتسودایرا به مسئولان وقت فدراسیون والیبال ایران بود. تئوریسن بزرگ والیبال جهان که علاقه خاصی به والیبال ایران داشت، بهترین نسخه را برای تبدیل شدن ایران به قطب جدید والیبال قاره، در میزبانی رویدادهای مختلف دید و بعدها هم از این بابت و موفقیت‌های به‌دست آمده بسیار خشنود شد. واقعیت نیز همین بود و بسیاری از کارشناسان یکی از دلایل اصلی موفقیت‌های ایران را در یک دهه اخیر از این ناحیه می‌دانند. لبنانی‌ها نیز پس از ایران دو بار در سال‌های 1997و 1998در بیروت میزبان این بازی‌ها شدند و بعد از همین بازی‌ها بود که به‌تدریج حاکمیت شرق آسیایی‌ها بر والیبال قاره کهن ترک برداشت و رنگ باخت.
رنگ باختن تدریجی شرقی‌ها
البته رنگ باختن تدریجی قدرت شرق آسیایی‌ها در باشگاه‌های آسیا و سایر رویدادهای رسمی والیبال درست از اواخر دهه1990 آغاز شد. در دوره اول رقابت‌های باشگاه‌های آسیا و تحت عنوان جام‌صلح فقط در یک دوره و آن هم در دوره پنجم (سال 1993) در هیروشیما بود که قزاق‌های تازه‌استقلال‌یافته با یک تیم مقتدر که بعدها متلاشی شد موفق به ربودن جام قهرمانی شدند. پس از آنکه الهلال عربستان در سال 98 در بیروت بر صدر تکیه زد با پایان یافتن جام صلح و آغاز دوره جدید این بازی‌ها که با روی کار آمدن چینی‌ها در راس مدیریتی کنفدراسیون والیبال آسیا همراه بود نوبت پیکان شد تا با قهرمانی‌های متعدد خود طومار شرق آسیایی‌ها را در هم بپیچد و به قدرت بلامنازع آنان در عرصه باشگاهی خاتمه بخشد. از دوره دوم این رقابت‌ها بود که قدرت والیبال قاره آسیا از شرق قاره به غرب قاره منتقل شد.
در این سال‌ها والیبال ایران جدا از قهرمانی‌های پیکان، صنام و نایب قهرمانی سایپا و مقام سومی کاله در رقابت‌های باشگاهی، در سایر رویدادهای این ورزش نیز از بازی‌های آسیایی و جام ملت‌ها گرفته تا مسابقات رده سنی نوجوانان و جوانان تقریبا گوی سبقت را از حریفان شرق آسیایی خود ربود و در دنیا هم همگان نماد والیبال آسیا را در نام والیبال ایران جست‌وجو می‌کردند.
دوران طلایی تیم‌های ایرانی
تیم‌های ایرانی که در 10دوره جام صلح تنها به چند نایب قهرمانی و مقام‌های سوم رسیده بودند، اوج شکوفایی و دوران طلایی خود را در دور دوم این بازی‌ها با نام جام کنفدراسیون آسیا شاهد بودند. در طول 13سال گذشته تیم‌های پیکان، صنام، سایپا و کاله مازندران به‌عنوان نمایندگان ایران در مسابقات باشگاه‌های آسیا حاضر شدند که جز یک دوره در سال2001 که صنام از رفتن روی سکو بازماند، همگی آنها با مدال از این مسابقات بازگشتند. اما میان تیم‌های ایرانی تیم پیکان با کسب 10عنوان ازجمله هفت مقام قهرمانی در سال‌های 2002، 2006، 2007، 2008، 2009، 2010 و 2011، دو نایب قهرمانی در سال‌های 2000و 2004 و یک مقام سومی در نخستین دوره در سال 1999 در این مسابقات به‌عنوان پرافتخارترین تیم آسیا شناخته می‌شود. این در حالی است که پیکانی‌ها یک مقام سومی و یک نایب قهرمانی را هم از مسابقات جام صلح به یادگار دارند. تیم صنام با یک قهرمانی در سال 2004و یک نایب قهرمانی در سال 2002، تیم سایپا با یک نایب قهرمانی در سال 2005 و تیم کاله مازندران با یک مقام سومی در سال2012 به‌کار خود در این مسابقات پایان دادند. پس از ایران، در جام کنفدراسیون آسیا نمایندگان کره‌جنوبی در رده دوم پرافتخارترین‌های آسیا قرار دارند. نمایندگان این کشور با دو مقام قهرمانی در سال‌های 2000 و 2001و یک نایب قهرمانی در سال 1999 توانسته‌اند در رده دوم قرار گیرند. بعد از ایران و کره‌جنوبی هم کشور قزاقستان با یک مقام قهرمانی، سه نایب قهرمانی و دو رده سومی در مکان بعدی این رده‌بندی قرار دارد. چین، قطر، عربستان سعودی، ژاپن و اندونزی سایر کشورهایی هستند که در 14دوره قبلی این مسابقات توانسته‌اند به یکی از مدال‌های رنگی دست‌پیدا کنند و در رده‌های چهارم تا هشتم قرار بگیرند.
رونق دوباره جام باشگاه‌های آسیا
درحالی‌که رقابت‌های جام باشگاه‌های آسیا در این اواخر به دلیل جدی نگرفته شدن از سوی تیم‌های شرق آسیا و حضور نامرتب آنان می‌رفت که به سرنوشت جام صلح دچار شود، با از سر‌گیری مجدد مسابقات باشگاه‌های جهان رونقی دوباره یافته است.
گروه‌بندی تیم‌ها در جام بیست‌و چهارم
گروه A: کویت، امارات، چین‌تایپه و کاله ایران
گروه B: عراق، قطر و ازبکستان
گروه C: لبنان، هند و چین
گروه D: عمان، قزاقستان، مالدیو و ژاپن
